Kiedy po raz pierwszy usłyszałam diagnozę – jaskra – w mojej głowie pojawiły się setki pytań. Jedno z nich, które natychmiast przyszło mi na myśl, brzmiało: „Czy będę mogła nadal ćwiczyć jogę?”. W końcu joga stała się dla mnie czymś więcej niż tylko formą aktywności fizycznej. To była moja codzienna praktyka, mój sposób na radzenie sobie ze stresem, na odnalezienie równowagi w zawirowaniach życia. Wiedziałam, że jaskra, jako choroba oczu, może prowadzić do poważnych problemów ze wzrokiem, a w najgorszym przypadku do ślepoty. Jednak czy ta choroba może na zawsze skreślić moją ulubioną formę ruchu?
Przez lata, gdyby ktoś powiedział mi, że zdrowie oczu może wpłynąć na moje codzienne czynności w tak dosłowny sposób, pomyślałabym, że to przejaskrawione. Niestety, jaskra nie jest chorobą, którą można lekceważyć. Często rozwija się w ciszy, bez wyraźnych objawów, aż nagle zaczynasz dostrzegać, że twój wzrok powoli się pogarsza. Co więcej, jednym z głównych czynników ryzyka dla rozwoju jaskry jest zwiększone ciśnienie wewnątrzgałkowe. To prowadzi mnie do kolejnego pytania: „Czy ćwiczenia, które podnoszą ciśnienie krwi, mogą wpłynąć na ciśnienie w oku?”.
Zanim jednak odpowiedziałam sobie na to pytanie, postanowiłam przyjrzeć się jodze i jej wpływowi na ciało, a zwłaszcza na osoby zmagające się z chorobami oczu.
Jaskra – co to za choroba?
Jaskra to grupa chorób oczu, które powodują uszkodzenie nerwu wzrokowego, najczęściej związane z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym. Ciśnienie to, inaczej nazywane IOP (intraocular pressure), jest miarą nacisku płynu w oku na jego ściany. Zbyt wysokie ciśnienie może uszkodzić nerw wzrokowy, prowadząc do nieodwracalnych uszkodzeń wzroku. Wiele osób z jaskrą nie zdaje sobie sprawy z problemu, ponieważ choroba rozwija się powoli i nie daje oczywistych objawów w początkowej fazie. Dopiero w bardziej zaawansowanym stadium zaczynają pojawiać się problemy ze wzrokiem.
Zatem, czy joga – z jej licznymi pozycjami, które mogą zwiększać ciśnienie w ciele – może przyczynić się do pogorszenia sytuacji?
Joga a zdrowie oczu
Joga to starożytna praktyka łącząca ciało, umysł i oddech. Praktyka jogi obejmuje szereg asan, które rozciągają, wzmacniają i relaksują ciało. Jednak nie wszystkie asany są obojętne dla osób z problemami ze wzrokiem, zwłaszcza z jaskrą. Istnieje wiele pozycji, które mogą podnieść ciśnienie krwi i, co za tym idzie, ciśnienie wewnątrzgałkowe. Pozycje odwrócone, takie jak „stojąca na głowie” (sirsasana) czy „pies z głową w dół” (adho mukha svanasana), mogą zwiększać ciśnienie w oku, a w konsekwencji być niebezpieczne dla osób z jaskrą.
Czy to oznacza, że joga i jaskra to dwa elementy, które nigdy nie powinny się ze sobą łączyć? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. W rzeczywistości, wiele osób z jaskrą może bezpiecznie ćwiczyć jogę, ale konieczne jest dostosowanie praktyki do swoich indywidualnych potrzeb.
Jakie pozycje jogi mogą być bezpieczne przy jaskrze?
Wiemy, że pozycje odwrócone – te, w których głowa znajduje się poniżej poziomu serca – mogą powodować wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Dla osób z jaskrą, kluczowe jest unikanie tych asan, a zamiast tego skupić się na tych, które wspierają zdrowie oczu i całego ciała, jednocześnie nie podnosząc ciśnienia w oku.
- Pozycje siedzące i leżące: Asany takie jak „padmasana” (lotos), „sukhasana” (pozycja łatwa) czy „balasana” (pozycja dziecka) są bezpieczne i mogą pomóc w relaksacji oraz rozciąganiu ciała bez ryzyka podnoszenia ciśnienia wewnątrzgałkowego.
- Przywracanie równowagi ciała: W pozycjach stojących, takich jak „tadasana” (pozycja góry), „vrksasana” (pozycja drzewa) czy „utkatasana” (pozycja krzesła), koncentracja na utrzymaniu równowagi pozwala na spokojne oddychanie, które wspomaga krążenie krwi, a także wspiera stabilizację ciśnienia wewnątrz ciała.
- Oddychanie (pranajama): Regularna praktyka oddechu jogicznego, jak np. „ujjayi pranayama” (oddech zwycięzcy) lub „nadi shodhana” (oddychanie naprzemienne przez nozdrza), jest bardzo pomocna w zmniejszeniu stresu i regulacji ciśnienia. Dobre oddychanie wspomaga również zdrowie oczu, poprawiając przepływ krwi.
- Unikanie napięcia w ciele: Joga jest także doskonałą okazją do nauki rozluźniania ciała i eliminowania nadmiernego napięcia. Redukcja stresu jest kluczowa dla zdrowia oczu, ponieważ nadmierne napięcie i stres mogą prowadzić do zaostrzenia problemów ze wzrokiem.
Praktyczne wskazówki dla osób z jaskrą, które chcą ćwiczyć jogę
- Konsultacja z lekarzem: Zanim zaczniesz jakąkolwiek formę ćwiczeń, w tym jogę, skonsultuj się z lekarzem prowadzącym. Twój lekarz powinien dać ci zielone światło, biorąc pod uwagę twoją sytuację zdrowotną.
- Unikaj pozycji odwróconych: Pozycje, w których głowa znajduje się poniżej poziomu serca, mogą być ryzykowne. Zamiast tego skup się na pozycjach stojących, siedzących i leżących, które wspierają zdrowie i relaksację ciała.
- Skup się na oddechu: Joga jest doskonałym sposobem na poprawę jakości oddechu. Zwróć uwagę na techniki oddechowe, które uspokoją twój umysł i ciało, a jednocześnie poprawią krążenie krwi.
- Wydłuż czas na rozgrzewkę: Przed rozpoczęciem praktyki jogi, poświęć więcej czasu na delikatną rozgrzewkę ciała. To pomoże przygotować mięśnie i stawy do ćwiczeń, zmniejszając ryzyko kontuzji.
- Wybieraj odpowiednią szkołę jogi: Wybieraj nauczycieli jogi, którzy mają doświadczenie w pracy z osobami z problemami zdrowotnymi, w tym z jaskrą. Będą oni w stanie dostosować praktykę do twoich potrzeb.
Podsumowanie
Czy można ćwiczyć jogę mając jaskrę? Odpowiedź brzmi: tak, ale z pewnymi zastrzeżeniami. Joga może być doskonałą formą aktywności fizycznej, która wspomaga zdrowie ciała i umysłu, a dla osób z jaskrą może być cennym narzędziem w utrzymaniu równowagi i redukcji stresu. Kluczowe jest unikanie pozycji odwróconych i skoncentrowanie się na tych, które nie zwiększają ciśnienia w oku. Pamiętaj, by przed rozpoczęciem ćwiczeń skonsultować się z lekarzem, aby upewnić się, że praktyka jogi jest bezpieczna w twojej sytuacji. Z odpowiednim podejściem i świadomością, joga może stać się częścią twojego życia, nawet z jaskrą.